150 jaar geleden kwam de doorbraak in leprabestrijding

Het is 28 februari 2023, hartje winter in Noorwegen. De temperatuur is net onder nul en er ligt sneeuw op de heuvels en bergen rondom. Ik ben in Bergen om de 150e verjaardag mee te vieren van de ontdekking van dr. Armauer Hansen: de leprabacterie! Deze ontdekking betekende destijds een doorbraak in de medische wereld en wordt daarom groots gevierd. De aula van de universiteit is gevuld met vooraanstaande internationale gasten uit de leprawereld. Ook de achterkleinzoon van dr. Armauer Hansen, Abbi Patrix, was aanwezig.

Misverstanden over lepra

Er deden in de tweede helft van de 19^e eeuw diverse theorieën de ronde over de oorzaak van lepra. In Engeland was een vooraanstaand leproloog van mening dat het eten van vis lepra veroorzaakte, omdat lepra vaak leek voor te komen in kustgebieden van landen waar veel leprapatiënten waren. In Noorwegen dacht men vooral dat lepra erfelijk was, omdat er vaak meerdere patiënten in één gezin werden gevonden. Het was in die tijd sowieso nog niet bekend dat micro-organismen ziekten konden veroorzaken.

De start van modern leprawetenschap

Dr. Danielssen had in 1849 in Bergen een onderzoeksziekenhuis voor lepra gevestigd. De jonge arts Armauer Hansen kwam in het laboratorium van dit centrum te werken. Toen hij in weefselmonsters van zijn patiënten staafvormige organismen ontdekte, vormde hij de theorie dat het deze organismen waren die lepra veroorzaakten. Eerst wilde dr. Danielssen hier niet aan, want hij was heilig overtuigd dat lepra een erfelijke ziekte was. Hij zei tegen Hansen: ‘Wat heb je van mij nodig om mij in het ongelijk te stellen?’ Een wetenschappelijke uitdaging bij uitstek! Niet lang hierna – in februari 1873 – beschreef dr. Hansen zijn bevindingen in een wetenschappelijk rapport: lepra wordt veroorzaakt door besmetting met een micro-organisme: de leprabacterie.

Dr. Hansen als inspiratiebron

Het horen van deze historische verhalen en het zien van het laboratorium, het ziekenhuis en de werkkamer van Hansen waar zich dit allemaal had afgespeeld, maakten een diepe indruk. Het was hier dat de moderne leprawetenschap begon – 150 jaar geleden! Het hielp mij om onze moderne aanpak van research en van het bedenken van innovaties in perspectief te stellen. Wat wij in recente jaren hebben kunnen bereiken met actieve opsporing en behandeling van patiënten met antibiotica (Multi Drug Therapie) en preventieve behandeling van contacten met het medicijn (SDR-PEP) heeft allemaal voortgebouwd op de ontdekking en het werk van dr. Armauer Hansen. We hebben nóg betere tools nodig om zo snel mogelijk een definitief einde aan lepra te maken. Het voorbeeld van Hansen is bij het onderzoek hiernaar een grote inspiratiebron!